ÇERKES MELİKLER

EYYÜBİLER İLE BAŞLAYAN ÇERKES DÖNEMİ

Mısır toprakları Fatımilerden sonra Kürt kökenli Selahaddin Eyyubi'nin idaresine geçmiş ve Eyyubi devleti kurulmuştur. Çerkesleri ilk olarak Mısıra getiren; Türk,Türkmen ve Berberilere güvenemeyen Eyyubilerdir.

Daha sonraları Eyyubi devletide yıkılarak Memluk devleti kurulmuş ve Türk sultanları dönemi başlamıştır.Fakat Eyyubiler döneminde başlayan Çerkeslerin Mısıra gelişi daha sonraki dönemlerdede devam etmiştir.

11 YAŞINDAKİ SON TÜRK SULTANI

Türklerde sultanlık babadan oğula geçtiği için en son tahta geçen sultan Kalavun ailesinden Sultan Sabah'ın oğlu Hacıdır. Seçildiği zaman daha 11 yaşında olan bu sultanın atabek'i (vekil ve vezir) olarak Burcukale Çerkeslerinden Berkuk seçildi. Yönetim bu şekilde 1,5 yıl devam ettikten sonra ülkede durumun kötüye gitmesi ve bazı bölgelerin bağımsız hareket etmeye başlaması üzerine ileri gelenler, halife ve emirlerin isteği ile ,Sultan tahttan indirilip yerine Berokue oğlu Seyfuddin Berkuk sultan olarak seçildi. Böylece sultanlık Türk memluklarda sona ermiş, yönetim Çerkes Memluklara geçmiş oldu. Çerkeslerde Sultanlık hiç bir zaman babadan oğula geçmemiş, yönetim savaşlarda gösterilen başarı ve toplumda gördükleri itibar ile bu göreve layık olana geçmek suretiyle el değiştirmiştir.

ÇERKES SULTANLARI DÖNEMİ

Mısırda Çerkes sultanları dönemi 1382 – 1517 yılları arasında geçen dönemdir. Bu dönemde tahta çıkan sultanların sayısı 23 kişi olarak geçmektedir ve bu dönemden memluk idaresinin en parlak dönemi olarak bahsedilmektedir. Ömer İskender'in mısır tarihi kitabında belirttiğine göre Mısırda bu gün dahi bu dönemden kalma imaretler,camiler yollar medreseler ve kervansaraylar mevcuttur.

SAVAŞ ESİRİ ÇERKESLERİ SATIN ALIP ÖZGÜRLÜĞÜNE KAVUŞTURDULAR

Yine bu bahsettiğimiz dönemlerde Kafkasyada Adigeler ile Kırım Tatarları arasında Türk sultanlarınında kışkırtmaları ve hatta bizzat askeri destlekleri ile bir kaç kez savaşlar çıkmış, Esir edilen pek çok Çerkes, Türk yurduna götürülerek köle olarak satılmışlardır. Mısırdaki Çerkes sultanları bu iş için görevlendirdikleri adamları vasıtasıyla bu esirleri satın alıp Mısıra getirtmek suretiyle özgürlüklerine kavuşturmuş, yetiştirip eğittikleri bu insanlara orduda ve pek çok kritik alanlarda görevler vermişlerdir. Yani bunlara esir denilemezdi.

SULTAN BERKUK DÖNEMİ

Çerkeslerden yönetime gelen ilk sultan Seyfuddin Berkuk döneminde kahirede yapılan büyük medrese bu gün hala okul olarak kullanılagelmektedir. Onun döneminde ülkedeki karışıklıklar bastırılmış düzen yeniden sağlanmıştır Timur ordusunun Suriye ve Mısır üzerine yürüyüşü durdurmuş ve orduları bozguna uğratılmıştır. Bu sultan çeşitli şekillerde esir veya köle olarak türk ülkelerine ve diğer müslüman ülkelere götürülen Çerkesleri geri getirtmek ve özgürlüklerine kavuşturmak için çok büyük çaba sarfetmiştir. İleri görüşlü sultan diye anılan sultan Berkuk ile başlayan Çerkes Memluklar dönemi aşağıdaki sıralama ile devam etmiştir.

1. Sultan Seyfuddin Berkuk 1382 -ADİGE-İlk kez sultan oldu.

2. II.Saban'ın oğlu II.Hacci 1389-1390

3. Berkuk 1390-98 - İkinci kez sultan oldu.

4. Berkuk oğlu Sultan Ferej 1399-1405 -ADİGE -İlk kez sultan oldu.

5. Berkuk oğlu Abdulaziz 1405 - ADİGE

6.Berkuk oğlu Sultan Ferej 1405-1412 - İkinci kez sultan oldu.

7. Şeyh Mahmud 1412 -ADİGE

8. Muayyed Şeyh (1412 - 1421)

9. Muayyed oğlu Sultan Ahmet 1421

10.Tatar (1421)

11. Tatar oğlu Muhammed (1421-22)

12. Sultan Barasbiy 1422-1432 -ADİGE

13. Barasbiy oğlu Yusuf 1438 -ADİGE

14. Naue Çakmak 1438-53 -ADİGE

15. Çakmak oğlu Osman 1453 -ADİGE

16. Sultan İnal 1453-1460-ADİGE

17. İnal oğlu Ahmet 1460 -ADİGE

18. Sultan Hoşkadem 1461-67-RUM KÖKENLİ

19. Sultan Balabay 1467 -ABAZA

20. Çakmak oğlu Temariğe 1467 - ADİGE

21. Eşref Kaytbay 1467-95–ABAZA

22. Barisbay oğlu Yusuf oğlu Muhammet 1495 -ADİGE

23. Kanşaue Eşref 1498 -ADİGE

24. Eşref Janbulat 1500 -ADİGE

25. Adil Tumanbay 1501 -ADİGE

26. Kanşaue Ğur(El Gavri) 1501-1516 -ADİGE

27. Eşref Tumanbay 1516 – 17 -ADİGE

(Hasan Ali İbrahim. Ortaçağda Mısır. sayfa 231)

Soner bey sizin genel görüşlerinize memluk sözünü yakıştırmadım.
Azda olsa mısır sultanlarına memluk yerine çerkes melikleri diyende var.Arap bakışı özellikle memluk diye ırkçı bir bakışı vurguluyor.

Bu arada dikkatimi çekti hoşkadem rum değil arnavuttur aslen.kaynak nerden aldın bilemiyorum.adana kozanda camide yaptırmıştır.

Ragıp abi, kaynak yazılı ama tek bir kaynakta rastladım rum kökenli olduğu hakkındaki bilgilere..Memluk adına gelince, memalik - melik diye çevrilmiş Türkçede, ama çoğu kaynakta geçen ve bilinen adı kullanmak zorunda kaldım.Ama değiştirecem şimdi,saygılarımla...