HAJI KHIZBECH

HAJI KHIZBECH

1822 yılında Kabarda hattının Ruslarca yarılmasının ardından Batı Çerkesya bölgesinde mücadeleyi sürükleyen liderlerin önde gelenlerinden birisidir.

Çle Thariveu Xase’de(Çerkes Milli Meclisi) Şapsığ bölgesini temsilen yer aldı.İsmi Çerkes ozanlarının destanlarına konu olmakla kalmayıp Kafkasya dışında da büyük hayranlık uyandırmıştı.

Hac ziyaretinden dönerken gittiği Kahire’de, oturması için divanını ona sunarak birde şeref kaftanı hediye eden Mehmet Ali Paşa tarafından karşılandı.Kahire’de kendisine teklif edilen üst düzey görevleri reddederek vatanına döndü.KHIZBECH’in ömrünün neredeyse tamamı savaş alanlarında geçti.1834 yılında Batı Çerkesya harekatları komutanları arasında yer aldı,yanında savaşan küçük yaştaki oğlunun da şehit olduğu Abın bölgesindeki çarpışmalarda emrindeki 1700 atlı ile 14.000 kişilik Rus kuvvetlerini bozguna uğrattı.60’ı geçkin yaşına rağmen Kuzey cephesi komutanı olarak görev aldığı 1839-1840 kaleler harekatında, emrindeki 6000 kişilik ordu ile büyük başarılar kazandı ve ünü doruk noktasına çıktı.Onu kendi saflarına çekebilmek yada en azından onunla konuşabilmek için büyük çabalar sarf eden Rus generallerin ve Çar’ın bizzat kendisinin büyük miktarlardaki para teklifine cevabını Rus hatlarına düzenlediği baskınlarla verdi,ve ardından başına büyük miktarlarda para ödülleri kondu.Şakacı ve neşeli bir kişiliğe sahip olduğu söylenen Khızbech’in sert ve ihtişamlı görüntüsü Kafkasya’yı ziyaret eden yabancı ressamların tablolarına da konu oldu.

Cesareti,dehası ve başarılarıyla “Çerkes Aslanı” ünvanı yakıştırılan
( J.Bell tarafından) bu lidere Adige halkının duyduğu güven ve bağlılığın boyutları, o dönemde Kafkasya’yı ziyaret eden İngiliz gezgin J.Longworth’un şu satırlarından anlaşılmaktadır;

“Tam yemeğe oturmak üzereydik ki yakınlarda duyulan silah sesleri, çok önemli bir misafirin gelmekte olduğunu haber verdi.Kalabalık arasında bir sevinç dalgası oldu ve her taraftan “Khızbech! Khızbech” sesleri yükseldi.Bu tek heceli kelimelerin Çerkesler için ne kadar bir büyük önem ifade ettiğini anlamak için bu çağlardan çok daha gerilere giderek günümüze göre çok daha çalkantılı ve maceralı bir devire Warickle,Wallace veya Rolando’nun zamanlarına gitmeliyiz.Diğer türlü bu insanların heyecanlarını nasıl anlayabilir veya ismi bu kadar büyük heyecan yaratan bir kahramanın özelliklerinin hakkını verebiliriz? Tek başına Rus taburlarının arasında geçitler açmak; Çernomortski kazaklarından oluşan birlikleri saman parçaları gibi dağıtmak; Rus steplerinden sürüler tutup getirmek,bütün köy halklarını esir ederek gayda ve tef sesleri arasında eve getirmek gibi eylemler artık günümüzde çok az insanın yapabileceği şeylerdir.Yine aynı sebeplerden dolayı bu tür insanlardan ancak çok az miktarı, yaşayarak zaferinin sonuçlarını görebilmektedir.Bütün bu eylemlerin karşılığı ise, Kuban’ın bir tarafında bütün ozanların mısralarında destanlara konu olmak, ırmağın diğer yakasında ise daha şerefli bir paye olan,oranın halkları tarafından lanetle anılmaktır.Buralarda çok az kimsenin adı Khızbech’inde olduğu kadar Ruslar arasında korku yaratmakta ve ağlayan çocukların susturulmasında söylenen ninniler arasında geçmektedir.”